De basklarinet wordt toegeschreven aan Adolf Sax, die ook de uitvinder van de saxofoon op zijn naam heeft staan. In de romantiek kreeg het symfonie orkest steeds meer behoefte aan uitbreiding in de lage tonen om een mooie diepe klankkleur te verkrijgen. Componisten als Richard Strauss en Richard Wagner zetten het instrument regelmatig in ook vanwege de mysterieuze klankkleur.
De basklarinet is de laagst klinkende klarinet die alleen nog overtroffen wordt door de contrabas klarinet. De basklarinet klinkt een octaaf lager dan de gewone klarinet in bes. De bespeler moet zowel de vioolsleutel als de bassleutel kunnen lezen. Speeltechniek en de vingerzettingen komen overeen met de gewone bes klarinet maar het instrument heeft wel enkele eigenzinnige eigenschappen die ook van de gewone klarinet bespeler extra oefening verlangt.
Dit lage houtblaasinstrument wordt ook graag ingezet door de hedendaagse componisten vanwege de uitgebreide mogelijkheden met betrekking tot klank effecten.