Hij speelt deze maand met zijn orkest in o.a. Concertgebouw Amsterdam, De Doelen in Rotterdam, en het World Forum theater in Den Haag. Dirigent en ondernemer Raymond Janssen (58) uit Valkenburg is geen kleine speler in de wereld van klassieke muziek. Toch is hij in Limburg minder bekend. “Theaters in Maastricht, Heerlen en Sittard trokken niet zo aan mijn programma. Ik heb het zelf nog wel geprobeerd in het begin, maar in het zuiden is het lastiger tickets te verkopen.”
Er verschijnt een twinkel in de ogen van dirigent Raymond Janssen als hij over Concertgebouw Amsterdam spreekt. Hij dirigeert er komende twee maanden vijf keer met drie verschillende programma’. „Het Concertgebouw heeft een van de beste akoestiek ter wereld. Dat werkt ook andersom naar het podium. Zodra de deuren voor je opengaan en je de trap afloopt richting het podium, hoor je al die decibellen van het publiek. Het geluid van het applaus komt recht op je af. Oorverdovend! En dan heb je nog niets gedaan.” Dat applaus klinkt nu nog tijdens zijn tournee met de Carmina Burana. Intussen richt de Valkenburgse dirigent zich op de aankomende Star Wars concerten waarbij het International Symphony Orchestra uit Lviv en The National Choir of Ukraïne DUMKA onder zijn leiding de wereldberoemde soundtracks uit de films vertolkt.
Wat heb je zelf eigenlijk met Star Wars?
„Ik heb vooral iets met de muziek ervan. Die is gewoon gigantisch, zeker in onze uitvoering met het Nationale koor van Oekraïne erbij. Best een uitdaging als dirigent. Bij de eerste concertenreeks vorig jaar brak het publiek de tent af. Na elk concert klonk een heel lang applaus. Stampen op de grond, het hield maar niet op. We kregen zoveel positieve reacties, dat we dit jaar op verzoek opnieuw drie concerten hebben ingepland.”
De symfonische muziek uit de film is legendarisch. Legt dat extra druk op jou als dirigent?
„Je maakt altijd je eigen versie van de muziek door te spelen met tempo en intensiteit van noten. Maar omdat deze stukken zo bekend zijn, kun je ook niet te ver van het origineel afwijken. Ik heb het tempo wel iets hoger liggen, gooi er wat peper op. Zo neem je het publiek mee.”
Ben jij nog zenuwachtig voor een concert?
„Zenuwen is een fout woord, maar ik voel wel de adrenaline. Ik heb die spanning ook nodig om het orkest en koor met mijn energie aan te sturen. Je moet kwaliteit bieden, iedere voorstelling moet perfect zijn. Ik wil dat mijn muzikanten aan mijn stok hangen. Als dirigent stuur je iedereen aan. Dan moet dus wel scherp zijn. Veel mensen denken: de dirigent hoeft maar een beetje met zijn stokje te zwaaien en die man krijgt ook nog de bloemen en applaus. Maar zo werkt het toch niet.”
Wat doet applaus met jou?
„Applaus hoeft van mij niet zo, daar gaat het gaat mij niet om. Voor mij is het belangrijkste dat de partituren goed worden uitgevoerd. Maar het is natuurlijk leuk als je ziet dat het publiek goed reageert.”
Bij klassieke muziek hoort vaak een wat ouder publiek. Welk publiek trek jij?
„Mijn publiek heeft alle leeftijden. Er zitten echte Star Wars fans in de zaal, maar ook liefhebbers van filmmuziek of klassieke muziek.”
Zijn de Star Wars concerten geen vreemde eend in de klassieke bijt?
„Nee, helemaal niet. De muziek is vergelijkbaar met die van Wagner en Straus. Die partituren zijn heavy, complexer dan de Carmina Burana. Het mooie van deze concerten is dat het veel mensen over een drempel haalt om toch een keer naar een klassiek concert te gaan. Er wordt nergens zoveel geneuzeld en gezeikt als in de klassieke muziek. Veel mensen houden vast aan het origineel en vallen over elke noot die anders wordt gespeeld. Wat je daarmee bereikt? Lege zalen. Je moet klassieke muziek zo brengen dat mensen een fantastische avond hebben. Uiteindelijk wil je zo veel mogelijk publiek bereiken. De Star Wars concerten zijn helemaal uitverkocht. Dat vind ik amusant.”
Alleen maar amusant?
„Ik ben ook heel dankbaar dat het is gelukt. Toen ik 12 jaar geleden begon met Cadenza European Art Productions, was het afzien. Er gaat een hoop geld in om. Wij werken volledig zonder subsidies of sponsoren. De eerste jaren had ik een schuld van hier tot Tokyo, dan blijf je het liefst onder de dekens liggen, maar je gaat toch gewoon door. Ik ben niet alleen dirigent, maar ook ondernemer. Wanneer je als muzikant iets hebt te bieden, moet je niet afwachten tot iemand je een plek in een orkest aanbiedt, maar een eigen podium creëren. Daarom ben ik zelf gestart met Cadenza.”
In een interview werd je duizendpoot onder de dirigenten genoemd. Zie je jezelf ook zo?
„Ja, een beetje wel. Ik organiseer de tournees zelf. Ik maak het programma, boek de zalen, verzorg de PR, regel vervoer en accommodaties, sluit verzekeringen af en doe de administratie. Dat vind ik leuk, ik hou de regie in handen.”
Heb je nog wel genoeg tijd om muziek te maken?
„Ik speel elke dag zo’n 4 tot 5 uur piano. Daar heb ik eigenlijk geen tijd voor, maar de drang is zo sterk dat ik niet kan stoppen. Het is bijna dwangmatig. Muziek is een eerste levensbehoefte. Ik zou niet zonder kunnen. Ook wanneer ik niet achter de piano zit of met een partituur bezig ben, ben ik in mijn hoofd altijd met muziek bezig. Daar word ik nooit gek van, nee. En mijn vrouw? Die doet dan net alsof ik er niet ben.”
Je legt de lat hoog voor jezelf. Wanneer ben je trots?
„Waarom zou ik trots zijn op iets wat ik graag doe. Ik ben alleen maar blij dat ik met zoveel mensen, op dit niveau, dit repertoire mag spelen. Er is niets om trots te zijn. Als je in mijn vak trots zou zijn, val je heel snel van je sokkel. Ik kan alleen maar dankbaar zijn. Dat geldt trouwens voor alles in het leven. We hebben allemaal hetzelfde hart en dezelfde hersenen. Tuurlijk, bij de een werken de hersens sneller dan bij de ander. Sommige hebben met hun leercapaciteit meer resultaat dan een ander, maar in wezen zijn we allemaal hetzelfde. Op wat kun je dan nou eigenlijk echt trots zijn? Zelfs als je eigen muziek componeert, kun je alleen maar dankbaar zijn dat je die ideeën hebt gekregen.”
Wat wil je nog bereiken?
„Nog meer concerten geven en met meer verschillende orkesten werken. Ik wil meer met opera doen. En ik zou ook graag willen uitbreiden naar Duitsland. Maar ja, we hebben maar 24 uur per dag he. Ik heb te weinig tijd en te veel ambities. Hoe ouder ik word, hoe meer ik me bewust ben van tijd.”
Begint de tijd te tikken dan?
„Toen ik 30 was, dacht ik dat het leven oneindig was. Nu ik richting de 60 ga, realiseer ik me voor het eerst: 20 jaar goed programmeren kan niet meer. Dan ben ik bijna 80. De dromen worden steeds groter, maar die moet ik in een korter tijdsbestek realiseren. Ik heb een enorme drang in mezelf zitten om muziek te maken, dat is zo sterk dat ik het niet kan stoppen. Ik ga door tot mijn laatste adem.”
Speellijst en meer info op: www.raymond-janssen.com of www.cadenza-productions.nl
Janssen studeerde piano- en liedbegeleiding in Keulen en Parijs. Zijn carrière als dirigent startte bij het Stadstheater Aachen. Naast dirigent en pianist is Janssen initiator en directeur van Cadenza European Art Productions. Cadenza brengt Oost-Europese musici bij elkaar en toert langs de grote podia in Europa met concerten van Matthäus Passion tot Queen. Vorig jaar ontving Janssen een onderscheiding van de president van Roemenië als dank voor zijn promotie van de Roemeense cultuur. Na de aankomende Star Wars concerten, toert hij met ‘Tango Argentino’. Janssen sluit het jaar af in Concertgebouw Amsterdam met zijn jaarlijkse kerstconcert.
1
Dirigent of pianist?
„Dirigent. Ik hou ervan om samen met andere muzikanten te werken en geef zelf graag de koers aan. Als dirigent heb je een mogelijkheid aan klankkleuren, wat je als solist aan de piano nooit kunt bereiken.
2
Favoriete stuk om te dirigeren?
“Het stuk waar ik mee bezig ben, is op dat moment favoriet. Daar ga ik helemaal in op. Maar een favoriet van alle tijden is voor mij Tosca. Ik hou erg van opera waarin de menselijke emotie primair staat.”
3
Favoriete concertzaal?
„Ik heb bijna alle grote concertgebouwen in Europa wel gehad, maar de sfeer in Concertgebouw Amsterdam is wel heel bijzonder. Daar heeft de top van de wereld gespeeld. Dat voel je ergens ook. En dan die akoestiek!”
Door: Jasmijn Mulkens
